Rada Ministrów przyjęła pakiet ustaw reformujących naukę

źrodło

Rada Ministrów przyjęła pakiet ustaw reformujących naukę

Strona MNiSW

Warszawa, 2 grudnia 2008 r. – Na dzisiejszym posiedzeniu rządu ministrowie przyjęli przygotowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pakiet ustaw reformujących system badań naukowych. Reforma to priorytet rządu, czego dowodem jest zdecydowany wzrost nakładów na naukę w projekcie przyszłorocznego budżetu – o prawie 1,4 mld zł, czyli o 29% (zaplanowana kwota w projekcie – 5 mld 600 mln zł). Rząd stawia na badania i rozwój, tak aby polska gospodarka mogła konkurować z najbardziej rozwiniętymi rynkami na świecie.  

Pakiet 5 ustaw – „Budujemy na wiedzy – reforma nauki dla rozwoju Polski” – obejmuje ustawy o zasadach finansowania nauki, Polskiej Akademii Nauk, Instytutach Badawczych, Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz Narodowym Centrum Nauki.

Sprawiedliwe i efektywne finansowanie
Projekt ustawy o zasadach finansowania nauki wprowadza model, w którym pieniądze przeznaczane na badania będą sukcesywnie wzrastać, a sposób ich wydawania będzie uzależniony od osiągnięć badawczych.

Nowy sposób finansowania odpowiada standardom światowym, w których badania opłacane są z kilku źródeł, w tym z Narodowego Centrum Nauki, będącego instytucją niezależną merytorycznie od decyzji politycznych, czy Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, prowadzącego konkursy dla nauk aplikacyjnych. Proponowane regulacje gwarantującą przekazywanie do tych instytucji corocznie większej części pieniędzy, tak aby do 2015 r. osiągnąć poziom 50 proc. nakładów z budżetu nauki, przeznaczanych na konkretne projekty realizowane w drodze konkursów.

Projekt zakłada także powołanie nowego ciała opiniodawczego przy ministrze nauki – Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych. Komitet będzie oceniać jednostki naukowe według standardów i zasad oceny uznanych na świecie. Pozwoli to na rzeczywiste powiązanie wysokości finansowania z jakością prowadzonych prac badawczych. W wyniku oceny, jednostki naukowe będą klasyfikowane do jednej z trzech kategorii: A – poziom wiodący w skali kraju, B – poziom akceptowalny z rekomendacją wzmocnienia działalności naukowej oraz C – poziom niezadowalający.

Dotychczasowa dotacja statutowa dla jednostek naukowych zostanie zastąpiona dotacją bazową na utrzymanie potencjału badawczego, a najsłabsze ośrodki (otrzymujące ocenę C), nie otrzymają środków z dotacji. Tylko takie radykalne kroki pozwolą na osiągnięcie wysokiej jakości badań.

Badania na potrzeby gospodarki
Projekt ustawy o instytucjach badawczych zakłada, że dotychczasowe jednostki badawczo-rozwojowe zostaną przekształcone w instytuty badawcze, podlegające ścisłym zasadom kontroli oraz systematycznemu audytowi. Podstawowym zadaniem instytutów będzie realizowanie badań i prac rozwojowych na potrzeby gospodarki. Do ich zadań należeć będzie także transfer technologii i przystosowywanie wyników do oczekiwań  przemysłu.

W pierwszej kolejności przekształcone zostaną tylko najlepiej działające instytuty. Pozostałe będą podlegały ocenie. Jednostki osiągające najsłabsze wyniki będą zamykane lub reorganizowane. Zaproponowane przepisy przewidują jasne powiązanie wysokości finansowania z osiągnięciem celów statutowych (badań).

Kolejna propozycja to ustawa o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, która wprowadza zmiany w przepisach o NCBiR. Centrum zostało powołane do realizacji polityki państwa w zakresie finansowania badań stosowanych, mających strategiczne znaczenie dla rozwoju Polski i jej bezpieczeństwa. Ustawa wyposaża Centrum w skuteczne narzędzia realizacji tych zadań.

Zasadą działania Centrum ma być pełna transparentność podejmowanych na zasadach konkursowych decyzji finansowych. Centrum będzie służyło jako katalizator zmian w obszarze współpracy nauki i przemysłu. Chodzi o udział przedsiębiorców, zarówno w ogłaszanych konkursach, jak i w finansowaniu niektórych zadań Centrum, który obecnie jest zdecydowanie za niski w porównaniu z krajami najwyżej rozwiniętymi.

Wsparcie dla początkujących i uzdolnionych naukowców
Czwarta ustawa – o Narodowym Centrum Nauki, odpowiada na wieloletnie zapotrzebowanie polskiego środowiska naukowego na stworzenie niezależnej od polityków instytucji zarządzanej przez naukowców, a finansowanej ze środków publicznych i przyznającej granty badawcze we wszystkich obszarach nauki z zachowaniem zasad konkursowych. Rozwiązanie takie stosowane jest na całym świecie i zapewnia podwyższenie jakości prac naukowych oraz sprzyja przejrzystości przyznawania środków finansowych.

Narodowe Centrum Nauki, w odróżnieniu od Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, będzie udzielać finansowania na badania podstawowe. Ważnym elementem działania NCN będzie zagwarantowanie przejrzystych zasad przyznawania pieniędzy w drodze konkursów oraz zwrócenie uwagi na młodych naukowców, mających trudności z uzyskaniem samodzielności badawczej, ze względu na brak dostępu do środków finansowych. NCN będzie zobowiązane do przeznaczania min. 15 proc. wszystkich grantów na badania prowadzone przez początkujących naukowców.

Zmiany w Polskiej Akademii Nauk
Ostatnia ustawa dotyczy funkcjonowania PAN. W wyniku wprowadzanych zmian PAN, stanie się prekursorem zmian jakościowych w polskiej nauce. Będąc korporacją prowadzącą wiele instytutów naukowych, jako pierwsza będzie realizowała zasady rzetelności i najwyższej jakości prowadzonych badań.

Zaproponowane zmiany, w tym audyt i ewaluacja jednostek badawczych, powinny doprowadzić do szybkiej poprawy zasad działania i finansowania instytutów. Nowe rozwiązania pomogą także wpłynąć na odmłodzenie korporacji oraz zagwarantowanie w badaniach udziału osób o największych osiągnięciach i najwyższym międzynarodowym prestiżu. Projekt ustawy wprowadza ponadto uproszczenie struktury korporacyjnej PAN. Proponuje także ramy prawne do konsolidacji i integracji jednostek naukowych Akademii z innymi instytucjami systemu nauki w Polsce.
Wszystkie projekty poddane były szerokim konsultacjom społecznym i środowiskowym. 

Więcej informacji udzielają: Dorota Drozd, Centrum Informacyjne Rządu, tel. +22 694 66 13, tel. kom. 607 497 342; Bartosz Loba, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, tel. +22 529 26 51, tel. kom. 693 220 713.

Projekty aktów prawnych mogą jeszcze ulec drobnym modyfikacjom formalno-prawnym: document.write(‚</div>’);

• Projekt ustawy o Narodowym Centrum Nauki – plik PDF ( NCN_-_02-12-2008.pdf 134,8 kB )
• Projekt ustawy o zasadach finansowania nauki – plik PDF ( ZFN_-02-12-2008.pdf 247,7 kB )
• Projekt ustawy o instytutach badawczych – plik PDF ( IB_02_12_08_RM.pdf 357,8 kB )
• Projekt ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju – plik PDF ( NCBiR_-_02-12-2008.pdf 197,7 kB )
• Projekt ustawy o PAN – plik PDF ( PAN_02_12_08_RM.pdf 349,4 kB )

Studenci chcą tańszej nauki

Studenci chcą tańszej nauki

Rz

Dofinansowanie studiów na prywatnych uczelniach to główny postulat studentów uczelni niepublicznych, którzy pikietowali Sejm. Delegacja spotkała się po zakończeniu protestu z przedstawicielem resortu nauki.

Przed Sejmem zgromadziło się w południe ponad 200 studentów uczelni prywatnych m.in. z Warszawy, Lublina, Bydgoszczy, Kielc. „Wszyscy studenci powinni być równo traktowani”, „Równe szanse”, „Równość dla wszystkich studentów” – głosiły napisy na transparentach. Studenci skandowali hasła: „chcemy zmian”, „chcemy mieć stypendia naukowe”, „chcemy być równi”, „nie jesteśmy inni”.

Przewodniczący Międzyuczelnianego Ogólnopolskiego Niezależnego Stowarzyszenia Studentów Uczelni Niepublicznych Hubert Zalewski wielokrotnie podkreślał, że studenci prywatnych uczelni stanowią 33 procent ogółu społeczności akademickiej.

– Czują się dyskryminowani i ignorowani, bo za naukę muszą płacić podwójnie – w formie czesnego oraz podatków – argumentował. W jego opinii z części tych podatków rząd polski dofinansowuje studia na uczelniach publicznych i „sprawiedliwością społeczną byłoby przekazanie części tych środków również szkołom niepublicznym”.

 Rząd i pani minister Kudrycka bardzo poważnie rozważą państwa postulaty, pani minister jest także otwarta na spotkanie z państwem dzisiaj – dodał Wojtkowski.

– Bardzo jesteśmy z tego zadowoleni, bo do tej pory nie mieliśmy takiej możliwości. Chcemy tylko podpowiedzieć, jakie zmiany należy wprowadzić; w tej chwili, w chwili zmian w szkolnictwie wyższym. W ich obliczu należy także pamiętać o naszych uczelniach – podkreślił Zalewski.

Rzecznik resortu nauki i szkolnictwa wyższego Bartosz Loba potwierdził PAP, że delegacja studentów uczelni niepublicznych spotkała się we wtorek z podsekretarz stanu w resorcie Grażyną Prawelską-Skrzypek, ponieważ minister Barbara Kudrycka uczestniczyła w posiedzeniu Rady Ministrów.